Zadania i ćwiczenia ułatwiające przygotowanie się do egzaminu maturalnego z języka polskiego

Wypowiedź ustna: Jakie mogą być skutki nałogu alkoholowego? Omów zagadnienie na podstawie fragmentu “Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego i wybranych tekstów kultury.

[…] tymczasem straciłem posadę – takoż nie z własnej winy, tylko wskutek przesunięć personelu; i wówczas dotknąłem!… Już temu półtora roku znaleźliśmy się, po wędrówkach i licznych niedolach, w tej oto stolicy wspaniałej i niezliczonymi pomnikami uświetnionej. Tutaj dostałem posadę… Dostałem i znów straciłem. Rozumie pan? Tutaj już straciłem z własnej winy, albowiem opętało mnie to… zamieszkujemy teraz kątem u gospodyni, Amalii Fiodorowny Lippewechsel, z czego zaś żyjemy i z czego płacimy – nie wiem. Mieszka tam dużo osób oprócz nas… Najokropniejsza Sodoma… […] A tymczasem podrosła moja córka z pierwszego małżeństwa. […] Edukacji, jak pan to sobie łatwo wystawi, Sonia nie otrzymała. Przed jakimi czterema laty próbowałem przerabiać z nią geografię i historię powszechną; ale że i sam byłem w tej dziedzinie nietęgi, a przyzwoitych podręczników nie miałem, bo książki, jakieśmy posiadali… no, słowem, nie ma już tych książek, więc na tym cała nauka się skończyła. […] A tymczasem dzieciarnia głodna. […] Leżałem wtedy…ha, nie będę owijał w bawełnę! Leżałem pijaniusieńki, a wtem słyszę, jak moja Sonia mówi […] “Więc jakże, Katarzyno Iwanowna? Czyż mam się zdecydować na taką rzecz? […] “Ha – odpowiedziała Katarzyna z przekąsem – o cóż masz się drożyć? To mi dopiero skarby!” […] Powiedziane to było nie przy zdrowych zmysłach, lecz przy uczuciach wzburzonych […]

PYTANIE 1
Określ gatunek utworu.

ODPOWIEDŹ
“Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego to powieść realistyczna.
……………………………………………………………………………………………………………………………..

PYTANIE 2
Określ czas powstania utworu.

ODPOWIEDŹ
Powieść została napisana w okresie realizmu.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
PYTANIE 3
Określ kontekst historyczny.

ODPOWIEDŹ
Wydarzenia rozgrywają się w Petersburgu w II połowie XIX wieku. Miasto zostało ukazane w panoramiczny sposób. Było zamieszkiwane przez mieszczan, zubożałą szlachtę, urzędników, bogaczy i biedotę. Ta ostatnia grupa społeczna żyła w strasznych warunkach, zmagając się z chorobami czy alkoholizmem.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
PYTANIE 4
Sformułuj tezę interpretacyjną.

ODPOWIEDŹ
Przykładowa teza: Uzależnienie od alkoholu ma niszczący wpływ na każdy aspekt życia człowieka.
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
PYTANIE 5
Określ bohatera fragmentu i przedstaw jego wypowiedź.

ODPOWIEDŹ
Bohaterem jest Marmieładow, były urzędnik tytularny, ojciec Sonii, mąż Katarzyny Iwanownej. Znajduje się w szynku i opowiada o swoim życiu. Nie jest w stanie utrzymać żadnego miejsca pracy. Mieszka wraz z rodziną jako sublokator w ciasnym i zimnym pokoju w przeludnionej kamienicy. Nie potrafi zapewnić rodzinie środków na jedzenie i ubranie. Nie potrafi uchronić córki przed prostytucją. Nie jest w stanie zapewnić Sonii wykształcenia, bo sprzedał książki, aby mieć pieniądze na alkohol. Sam siebie nie szanuje.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
PYTANIE 6
Wskaż inne teksty kultury

A. W satyrze “Pijaństwo” Ignacego Krasickiego mamy ukazany portret nałogowego pijaka. Dla bohatera każda okazja jest dobra, aby móc się napić, na przykład imieniny żony, przybycie znajomych. W utworze zawarta jest krytyka pijaństwa, które odbiera człowiekowi zdrowie, godność i szacunek.
B. W utworze “Mały Książę” Antoine’a de Saint-Exupery jedną z planet zamieszkiwał Pijak. Siedział przed stosem pełnych i pustych butelek. Powiedział, że pije, aby zapomnieć, że się wstydzi. A wstydzi się tego, że pije.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
PYTANIE 7
Jaki jest wniosek?

ODPOWIEDŹ
Z powodu nałogu alkoholowego można zaprzepaścić nie tylko swoje własne życie, ale też zniszczyć życie najbliższym.